Links duikt weg

Op 4 augustus vulden de Druzen met hun vijfkleurige vlag het Rabinplein in Tel Aviv. Ze werden hartelijk welkom geheten door de veiligheidsdiensten, geleid door Yuval Diskin de voormalig directeur van de veiligheidsdienst Shin Bet die een vernietigende toespraak hield tegen de wet. Zaterdag 11 augustus wilde het Israëlische Arab Monitoring Committee proberen het plein te vullen om te demonstreren tegen wat het comité ziet als het ontstaan van een apartheidsregime.2 Er is echter verdeeldheid in de oppositiekampen: LHBT, Druzen en Palestijnen zullen altijd gescheiden demonstreren.

Demonstratie 22 juli 2018

Verschuilen achter de vertrapten

Terwijl de vlaggen van de verschillende gemeenschappen fier wapperen, is een vlag afwezig, die van de democratie. Van de Knesset leden stemden er 55 tegen de natiestaat wet. Veertien daarvan maakten deel uit van de overwegend Arabische Gezamenlijke Lijst, een samenwerkingsverband van vier Arabisch-Israëlische partijen. De overige 41 grepen niet de kans om een gezamenlijke manifestatie te organiseren die alle groepen tegen deze nationale wetgeving zou mobiliseren, zodat ze hun kracht zouden kunnen laten zien tegenover de rechtse, gefragmenteerde regering die de Israëlische samenleving momenteel uiteen rukt.

Knesset leden en linkse activisten waren bij diverse demonstraties aanwezig: ze steunen de LHBT gemeenschap op zaterdagavond, ze komen een week later terug om hun solidariteit met de Druzen te tonen en sommigen zullen op 11 Augustus een teken van solidariteit met de Arabische gemeenschap laten zien. Ze verschuilen zich achter de vertrapten en weigeren om op de voorgrond te treden in de strijd tegen de racistische wet die het principe van gelijkheid vertrapt.
Maar waarom? Wat weerhoudt de oppositie – de Arbeiderspartij, ook wel het Zionistische Kamp genoemd [samenwerking tussen de Arbeiderspartij en de progressief-liberale partij Hatnuah], en Yesh Atid [de liberale Toekomstpartij die zich in politieke midden positioneert] – ervan om massale protesten uit de roepen tegen de ‘natiestaat wet’ waar ze in het parlement nog tegen waren?

Demonstratie van Druzen op 4 augustus 2018

Discriminatie Arabische bevolking

Beide partijen liggen erg goed bij bepaalde sleutelgroepen in de Israëlische maatschappij die schoon genoeg hebben van het gedrag van premier Netanyahu en zijn ministers. Deze groep probeert haar toekomstige electorale succes veilig te stellen door op te hitsen tegen het Hooggerechtshof, het Nieuw Israël Fonds, Asjkenazische elites, de pers, schrijvers en kunstenaars, en vooral tegen Arabieren.3Waarom verschuilen de leden van de oppositie in de Knesset zich achter de LHBT-ers en Druzen in plaats van zelf de barricades op te gaan? Per slot van rekening is het doel van de natiestaat wet niet om de Arabieren of Druzen te benadelen. Het werkelijke doel is beperking van het Hooggerechtshof en het vrijzinnige karakter van de Israëlische maatschappij zoals dat verwoord is in de Onafhankelijkheidsverklaring.

Deze verklaring, uitgeroepen en ondertekend in 1948, weerspiegelt een breed gedeelde consensus onder de communisten en revisionisten (een nationalistische factie binnen de zionistische beweging), de religieus-zionisten en Herut [de rechts-nationalistische partij die in 1988 opging in de Likud partij]. Ze beloofde een volwaardig en gelijk burgerschap voor alle Israëlische burgers, ongeacht religie, ras en geslacht. Dit uitgangspunt voorkwam echter niet dat er wetten werden aangenomen die Arabieren discrimineerden ten voordele van de Joodse meerderheid: de Wet op de Terugkeer, de Absentees’ Property Law, diverse bouwwetten en belastings- en begrotingsbeleid dat de Arabische bevolking zeventig jaar lang discrimineerde.4

Links is doelwit

Wat leidde tot de invoering van de natiestaat wet waren uitspraken van het Hooggerechtshof van Israël die voorkwamen dat asielzoekers uit Afrika konden worden uitgezet. Uitspraken die het Arabieren toestond land te kopen in Joodse dorpen en ontruimingen van illegale nederzettingen in de bezette gebieden verordonneerden. En andere uitspraken die de rechtse poging voorkwamen om de Israëlische maatschappij fundamenteel te veranderen.
Parallel aan de wet is er ook de Basic Law on Legislation die de grenzen van de rechterlijke macht tot in lengte der jaren zal beperken. Deze wet bepaalt onder andere dat het Hooggerechtshof een door de Knesset aangenomen wet alleen nog kan verwerpen als er een unanieme beslissing van alle vijftien leden aan ten grondslag ligt. Met andere woorden, de Arabieren zijn slechts het excuus, maar het doel is werkelijk een verandering van de liberale levensstijl en de vruchten die de Joodse meerderheid van de democratie plukt. Het was niet nodig geweest om een natiestaat wet aan te nemen. Discriminatie gedijt ook al prima zonder de wet.

De regering geeft openlijk toe dat links het doelwit is; links is de interne vijand en moet worden verslagen. Als we de hysterie die deze wet bij links heeft veroorzaakt zien, denk ik dat het uitstekend is, aldus minister Yariv Levin in een interview met het dagblad Haaretz op 6 Augustus jongstleden. Wat voor Levin belangrijk is, is de hysterie bij links en niet zo zeer de door paniek gegrepen Arabieren. De factor die de vrede en veiligheid van de huidige coalitie namelijk werkelijk in gevaar brengt, is zonder twijfel de Zionistische linkse oppositie en niet de door Arabieren gedomineerde Gezamenlijke Lijst.

Netanyahu in het voordeel

Hoe is het dan mogelijk dat Zionistisch links tegen een wet durft te zijn die zegt dat de Staat Israël alleen aan het Joodse volk toebehoort? Hoe kan Avi Gabbay, leider van de Arbeiderspartij (oftewel het Zionistische Kamp), de demonstranten op het plein steunen, terwijl hij nota bene zelf heeft gezegd dat links ‘vergeten is wat het betekent Joods te zijn’, daaraan toevoegend ‘we zijn Joden, die in een Joodse staat leven. Ik denk dat één van de problemen van de Arbeiderspartij is dat zij zichzelf daarvan heeft gedistantieerd.’
Per slot van rekening is het duidelijk dat Netanyahu de bovenhand heeft als het om een wedstrijd gaat ‘wie is het meest Joods’. De natiestaat wet probeert het tapijt onder de Arbeiderspartij van Gabbay vandaan te trekken en het geeft Netanyahu een concurrentievoordeel ten opzichte van de sterke man (Yair Lapid) van de liberale centrumpartij Yesh Atid die probeert Netanyahu te overtreffen in zijn eigen spel.

Onafhankelijkheidsverklaring van 14 mei 1948

Desalniettemin is links er tevreden mee om de LHBT-ers en de Druzen te zien demonstreren op het Rabinplein, omdat zij niet noodzakelijkerwijs links zijn. Beide groepen vertegenwoordigen een breder spectrum: Knesset leden Itzik Shmuli (Arbeiderspartij) en Amir Ohana (Likud) zijn homoseksueel, terwijl Likud minister Ayoub Kara een Druus is, evenals Salah Saad van de Arbeiderspartij. Als zij links waren geweest, zou Netanyahu geen enkel probleem gehad hebben hun af te serveren. Maar omdat zij een bredere kring van de publieke opinie vertegenwoordigen en een zekere mate van steun hebben, loopt hij het risico daarvoor een politieke prijs te moeten betalen.
Ondanks bovenstaande probeert Tzipi Livni [leider van de progressief-liberale partij Hatnuah, recentelijk aangewezen als leider van de oppositie] nog steeds de strijd te leiden. Zij belooft, mits ze wordt verkozen, de natiestaat wet te verwerpen op grond van de Onafhankelijkheidsverklaring. Die verklaring echter heeft geen enkele macht om een werkelijk democratische en egalitaire samenleving op te bouwen. Bovendien plaveide ze zelfs de weg om de natiestaat wet mogelijk te maken. Discriminatie jegens de Arabische bevolking en de verdeling in Joden en Arabieren zijn de vruchtbare grond waaruit Israëlisch rechts oprees. Sinds 1948 en ondanks de Onafhankelijkheidsverklaring heeft Israël de Westoever en de Gazastrook veroverd en een bezetting verwezenlijkt die vijftig jaar van haar zeventigjarig bestaan duurde. Het huwelijk tussen revisionistisch en messiaans rechts, samen met de ultraorthodoxe groepen uit de Ashkenazische en [oostelijke] Mizrahi gemeenschappen, is een stabiele coalitie die een anticonstitutionele revolutie kan leiden en een achterlijk religieus-natonalistisch regime kan opzetten.

Een linkse visie

Om de rechtse revolutie tegen te kunnen houden, moet links een veelomvattend programma voorstaan dat een helder en ondubbelzinnig antwoord geeft op rechts. Tegenover de Joodse staat moeten we een werkelijk democratische staat zetten, een staat voor alle burgers. Tegenover de Bezetting en afzonderlijke wetten voor kolonisten en Palestijnen moeten we een verreikende oplossing plaatsen die gebaseerd is op één democratische staat met gelijkheid en het meerderheidsbeginsel. Ironisch genoeg zegt de Onafhankelijkheidsverklaring dat Israël
de volledige gelijkheid van sociale en politieke rechten voor al haar inwoners zal garanderen, ongeacht religie, ras en geslacht. Het zal garanderen de vrijheid van religie, geweten, taal, onderwijs en cultuur; het zal de Heilige Plaatsen veilig stellen voor alle religies en het zal zich houden aan het Handvest van de Verenigde Naties … en zal streven naar de economische eenwording van heel Eretz-[Land van] Israël.

Die economische eenheid bestaat al. Ze is gebaseerd op de zogenaamde ‘douane envelop’ voor Israël en de Palestijnse Autoriteit [resulterend in vrij verkeer van goederen en gelijke import- en exportregels], één munt, en een vrijwel volledige economische integratie, maar zonder gelijkheid van politieke rechten. Links is zijn visie verloren; het heeft geen politiek pad en sociaaleconomisch alternatief en daarom blijft het verzwakt en gedoemd te mislukken. De visie van één verenigde staat, een gedeelde economie, en één grondwet kan Israëlisch rechts verslaan en vrede en democratie veilig stellen. Dé voorwaarde hiervoor is natuurlijk dat Israëliërs en Palestijnen een manier vinden om de krachten te bundelen om een nieuwe realiteit te creëren.